اثر آبیاری با فاضلاب شهری تصفیه شده بر عملکرد دانه و تجمع فلزات سنگین در دانه ژنوتیپ‌های جو (Hordeum vulgare L.)

به منظور بررسی اثر آب فاضلاب تصفیه شده بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و تجمع فلزات سنگین در بذر ژنوتیپ‌های جو، یک آزمایش مزرعه‌ای به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی تصفیه خانه فاضلاب یزد در سال­های 95- 1394 و 96- 1395 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل 1- آبیاری با آب فاضلاب در کل دوره رشد گیاه، 2- آبیاری متناوب با آب فاضلاب و آب کشاورزی و 3- آبیاری با آب کشاورزی در کل دوره رشد گیاه به عنوان کرت اصلی و سه ژنوتیپ جو (لوت، MSB-87-12 و افضل) به عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد سنبله در واحد سطح در سال اول (345 عدد) در ژنوتیپ MSB-87-12 و در سال دوم (325 عدد) در رقم لوت و در شرایط آبیاری با آب فاضلاب به دست آمد. بیشترین تعداد دانه در سنبله (58 و 57 عدد به ترتیب در سال اول و دوم) و عملکرد دانه (7832 و 7069 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در سال اول و دوم) در هر دو سال در رقم لوت که با آب فاضلاب آبیاری شده بود، به دست آمد. در هر دو سال آزمایش، برهمکنش بین تیمارها بر میزان عناصر کمیاب (آرسنیک، روی، منگنز، مس، آهن و سرب) در دانه‌های ژنوتیپ‌های جو معنی‌دار نبود. نتایج نشان داد که آبیاری گیاه جو با پساب تصفیه شده منجر به افزایش تجمع فلزات سنگین در دانه شد که البته مقادیر آن‌ها پایین‌تر از استاندارد‌های سازمان بهداشت جهانی بود. نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از آب فاضلاب تصفیه شده ضمن افزایش عملکرد دانه جو می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های تامین و مصرف کودهای شیمیایی شود.